Gotik Mimari Nedir? Gotik Mimari Özellikleri ve En İyi 22 Eser

Gotik mimari, karmaşık ancak estetik duruşuyla öne çıkan Avrupa kökenli bir mimari akımdır. Yüksek ve ihtişamlı eserleriyle göze çarpan bir akımdır. Başlangıç noktası Fransa olarak görülmekle birlikte zaman içinde tüm Avrupa’ya yayılarak özellikle dini simgelerin yüceltilmesi amacıyla kullanıldığını söyleyebiliriz. Gotik mimari nedir ve Gotik mimari eserler başlıklarıyla ikiye ayırdığımız yazımızda konuyu biraz daha açmak istiyoruz. Yazımızın devamında bu gösterişli akımla ilgili merak ettiklerinizin yanıtlarını bulabilirsiniz.

Gotik Mimari Nedir?

Göz alıcı dizaynları ve incelikli süslemeleriyle bariz bir tarzı olan Gotik mimari, 12. yüzyılla 16. yüzyıl arasında özellikle Avrupa’da büyük ilgi gören önemli bir mimari akımdır.

Gotik mimarinin tarihi

Gotik mimarinin ilk eseri St. Denis Kilisesi sayılır. Paris ve çevresinde yoğun olarak görülebilen Gotik mimari eserlerinin ilki olan kilise Fransız bir mimar ve tarihçi olan Abbot Suger’ın imzasını taşıyor. Yaptığı kilisenin mimari tasarımında, Doğu’ya yaptığı gezilerde etkisinde kaldığı sivriltilmiş kemerler ve incelikli süslemelerin ilham verdiği mimar bu adımıyla Gotik mimarinin de temellerini atmış kabul ediliyor. Bu yapı stilinin sahip olduğu gösterişi ve ihtişamı dinle bağdaştıran kilise, halkın gözünde dini simgelerin etkisini yüceltmek için de bu akımdan destek alır ve akım giderek yayılır.

Gotik Mimari Özellikleri Nelerdir?

Orta Çağ yapılarında söz konusu olan kasvetli ve alçak planlı yapı tarzının geliştirebilmesini sağlayan Gotik mimari tarzında yapılar çok daha yüksek ve aydınlık bir görüntüye kavuşmuştur. Bu değişim hem şehirlerin hem de sanatın değişmesi için tetikleyici bir unsur olmuştur. İlgi çekmekten uzak ve alçak yapı tarzının yerini alan görkemli, süslü ve neredeyse gökyüzüne uzanan yapılar mimarinin sınırlarını da geliştirmiştir.

Orta Çağ mimarları, yaptıkları yapıların güvenli ve sağlam olabilmesi için çok yüksek olmayan duvarlar inşa etmeyi seçiyorlardı. Çünkü mevcut ağırlığı genele yaymak konusunda gelişmiş bir tekniğe sahip değillerdi. Ancak Gotik mimaride kullanılan yepyeni inşaat ve mimari teknikler sayesinde ağırlığın yayılabilmesi mümkün olduğu için binaların yüksekliği konusundaki sorun aşılmış oldu.

Bu sorunu aşmada öne çıkan en önemli teknik olan dayanma kemeri Gotik mimarinin en bariz özelliğini oluşturuyor. Kemer, ağırlığı yayarak duvar yükünü zemine aktarıyor ve yapıya dekoratif bir dokunuş katıyordu. Ayrıca incelikli süslemeler için de şahane bir yer olan bu kemerler türlü işçiliklerle süslenerek kendilerine hayran bırakacak eserler haline geliyorlardı. Bu nedenle günümüzde hala o dönemden kalma Gotik eserler büyük ilgi görerek turistik simgelerin başında yer alıyorlar.

Gotik mimarinin bir diğer net özelliği olan sivri uçlu kemerler ise genellikle iç kısımlarda yer alıyor ve sütunlara oranla daha fazla ağırlığı yaymayı sağlıyordu. Sivri uçlu kemerlerin bu konuda etkili olmasıyla Gotik mimarinin bir başka karakteristik özelliği sayılan kubbeli tavanlar ortaya çıkmıştır.

Kubbeli tavanlar da sivri uçlu kemerlerin etkisini sağlayarak güç ve de ağırlığı dağıtıyordu. Bu sayede sivri kemerler ve kubbeli tavanlarla Gotik mimari önceki çağın çok ötesine geçmiş oluyordu. Tavanlarda sadece daire veya dörtgen biçim kullanılan bir dönemden kubbelidir. Yüksek tavanlara geçilmiş olması da mimari açıdan büyük bir dönüşümdür.

Gotik mimarinin en karakteristik özelliklerinden bir başka altını çizmek gereken detay vardır. Yapılarda bizi karşılayan yaratık şeklindeki heykelciklerdir. Özellikle çatılara veya girişlere yapılan bu eserler çatıya dolan suyun ağızlarından akmasını sağlayan birer oluk görevi görerek masalsı bir stile de imza atıyorlardı.

Gotik Mimari Eserler

Başta Fransa olmak üzere tüm Avrupa’da karşımıza çıkan Gotik mimari Eserler içinden en ilgi çekici olanlar hangileri diye merak ediyorsanız doğru yerdesiniz. Yazımızın bundan sonraki bölümünde en popüler Gotik mimari eserleri listeleyerek bu sorunun yanıtını veriyor olacağız.

Notre Dame Katedrali (Fransa)

Paris’te bulunan ve tüm dünyanın tanıdığı bir Gotik mimari örneği olan Notre Dame Katedrali listemizde ilk sırayı alıyor. 1163 Senesinde yapımına başlanan Katedralin inşaatı 1345 senesinde bitmiş ve ibadete açılmıştır.

Westminster Abbey (İngiltere)

Resmi olarak “Westminster’daki Aziz Peder Kilisesi”, Londra’daki en görkemli yapılar arasında yer alıyor. Yapımına 1042’de başlanan Gotik mimari eseri 10 yıl içinde tamamlanarak faaliyete geçmiştir. Çok sayıda kralın taç giyme törenine ve evlilik merasimlerine de ev sahipliği yapan bu görkemli bina müze olarak hizmet veriyor ve ücret karşılığı gezilebiliyor.

Milano Katedrali (İtalya)

Bugünkü halini alması için 600 yıllık bir süre geçiren Milano Katedrali 1386’dan 1402’ye kadar süren bir çalışma dönemi ardından yarım bırakılmıştır. 1965 Senesine kadar devam eden çalışmalardan sonra turistik bir simge olarak da öne çıkan yapı aynı zamanda dünyanın en büyük üçüncü katedrali olarak tanınıyor.

Antwerp Katedrali (Belçika)

Belçika’nın en turistik Gotik eserlerinden biri olan ve Brugge şehrine hakim konumuyla da ilgi gören Antwerp Katedrali (Meryem Ana Kilisesi) toplam 123 m yüksekliğinde. Dünyanın en yüksek ikinci tuğla kulesine sahip olan yapının inşaatı 1352’de başlamış ama yapı halen tamamen bitmiş sayılmamaktadır.

Cologne Katedrali / Köln Katedrali (Almanya)

Kuzey Avrupa’da yapılmış olan en görkemli gotik yapı ve katedral olan Cologne Katedrali’nin yüzyıllarca süren çalışmalar sonunda 1880’de tamamlanarak açılmıştır. Şehrin yıkıldığı savaş döneminde hasar görse de ayakta kalmayı başaran yapı günümüzde Köln Başpiskoposluğuna ev sahipliği yapıyor.

Saint Vitus Katedrali (Çekya)

Saint Vitus Katedrali, Çek Cumhuriyeti’nde bulunan güzel bir Gotik katedraldir. Katedral 13. yüzyılda inşa edilmiştir ve o döneme ait gotik mimarinin en etkileyici örneklerinden biridir. Katedral başlangıçta Aziz Wenceslas’ın adını taşıyordu, ancak 16. yüzyılda Aziz Vitus olarak değiştirildi. 19. yüzyılda katedralin bazı pencereleri şeffaf camla değiştirilmiş ve iç kısmı neo-gotik tarzda yenilenmiştir.

Zagreb Katedrali (Hırvatistan)

Zagreb Katedrali, Hırvatistan’ın Zagreb kentinde bulunan bir Roma Katolik kilisesidir. Katedral, 1993 yılında başpiskoposluğa yükseltilen Zagreb Başpiskoposluğu’nun merkezidir.

Katedral 1634 ile 1664 yılları arasında inşa edilmiş olup Macaristan ve Hırvatistan’ın koruyucu azizi Aziz Stephen’a adanmıştır. Katedralin inşası 17. yüzyılın büyük bir bölümünde devam etmiş ve Habsburg-Osmanlı savaşları nedeniyle 1694 yılına kadar tamamlanamamıştır. Katedralin orijinal şekli iki yan koridorlu bir bazilikaydı, ancak sadece bir koridor ve nef inşa edildi. Katedral ilk inşa edildiğinden bu yana, en son 1944’te Zagreb’in İkinci Dünya Savaşı bombardımanı sırasında olmak üzere birkaç kez yıkılmıştır. Bugünkü görünümü, savaşta kaybedilenlerin yerine iki yeni kule ekleyen mimar Robert Frangeš Mihanović’in planlarına göre yeniden inşa edildiği 1952 yılından kalmadır.

Lincoln Katedrali (İngiltere)

Lincoln Katedrali, İngiltere’nin en büyük ve en ünlü katedrallerinden biridir. Katedral 1088 ile 1549 yılları arasında inşa edilmiştir ve Gotik mimarinin güzel bir örneğidir. Katedral, Erken İngiliz ve Perpendiküler Gotik dahil olmak üzere mimari tarzların bir karışımıdır. Eşsiz mimarisi onu İngiltere’nin en tanınmış simge yapılarından biri haline getirmiştir.

Canterbury Katedrali (İngiltere)

Canterbury Katedrali, İngiltere’nin Canterbury şehrinde bulunan Gotik bir katedraldir. 597 ile 1077 yılları arasında inşa edilmiştir.

Katedralin uzun ve karmaşık bir tarihi vardır. İlk inşasından bu yana birçok kez yangınla tahrip olmuş ve yeniden inşa edilmiştir. Norman Fethi Sakson katedralinin sonunu getirmiştir; Romanesk tarzda yeniden inşa edilmesi 1077 yılında tamamlanmıştır.

Bina Gotik mimarinin en önemli örneklerinden biridir ve 1988 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.

Leuven Belediye Binası (Belçika)

Leuven Belediye Binası’nın mimarisi gotik mimarinin harika bir örneğidir.

15. yüzyılda Leuven şehri zengin kültürü ve gelişen ekonomisiyle tanınıyordu. Sonuç olarak, güzel binalar inşa etmek için çok fazla para vardı. Şehir 1448 yılında yeni bir belediye binası inşa etmeye karar verdi ve bunu tasarlaması için mimar Steven van der Wijck’i işe aldı. Bina 1451 yılında tamamlandı ve bugün hala ayakta duruyor.

Bu bina gotik mimariyi temsil etmektedir çünkü bu tarz için tipik olan birçok unsuru sergilemektedir: sivri kemerler, vitraylı dar pencereler ve dış duvarlarda dekoratif payandalar. Ayrıca gotik binalar için tipik olmayan bazı özelliklere de sahiptir – iç mekan karanlık ve kasvetli olmak yerine açık ve havadardır; çörtenler veya diğer süslemeler yoktur; ve tepesinde bir kule yoktur.

Frankfurt Katedrali (Almanya)

Frankfurt Katedrali mimari bir şaheserdir ve mimarlarının beceri ve adanmışlığının bir kanıtı olarak durmaktadır. Gotik tarzda inşa edilen katedralin yüksek kuleleri göğe doğru uzanırken, binanın içi her yönden ışık alan vitray pencerelerle süslenmiştir.

Katedral ilk olarak 1250 yılında Aziz Peter Kilisesi tarafından inşa edilmiş ve daha sonra 1321 yılında yangınla tahrip olduktan sonra yeniden inşa edilmiştir. Yıllar içinde pek çok tadilattan geçmiştir, ancak orijinal tasarımı tüm bu değişiklikler boyunca bozulmadan kalmıştır, böylece bugün hala orijinal görünümünü korumaktadır.

Salisbury Katedrali (İngiltere)

Salisbury Katedrali, Salisbury şehrinde bulunan bir İngiliz katedralidir. İngiltere’deki Gotik mimarinin en güzel örneklerinden biridir. Kilise 1220 ile 1258 yılları arasında inşa edilmiştir ve Erken İngiliz mimarisinin en iyi örneklerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Katedral, her biri dört koylu iki koridorlu bir nefe sahiptir. Duvarların alt kısmı kireçtaşından, üst kısmı ise kırmızı kumtaşından inşa edilmiştir. Katedralin çatısı taştan yapılmıştır ve her iki yanında merkezi kuleyi destekleyen dokuz uzun payanda bulunmaktadır.

Amiens Katedrali (Fransa)

Amiens Katedrali, Fransa’nın Amiens kentinde bulunan Gotik bir katedraldir. Amiens Piskoposluğu’nun merkezidir ve 1220 ile 1272 yılları arasında inşa edilmiştir. Katedral 1981 yılından bu yana UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır.

Kara Kilise (Romanya)

Romanya’daki Kara Kilise, gotik mimarinin çarpıcı bir örneğidir. Kilise 14. yüzyılın sonlarında inşa edilmiştir ve adı taş ve tuğladan yapılmış dış duvarlarının renginden gelmektedir. Kilise, birçok kalesiyle bilinen Transilvanya’da yer almaktadır.

Kara Kilise’nin dört kulesi ve batı portalının üzerinde devasa bir kulesi vardır. Yapı aynı zamanda alışılmadık bir tasarıma sahiptir: bir nef ve iki yan koridora sahip olmak yerine, üç nefe (her iki tarafta birer tane) sahiptir ve hiç yan koridoru yoktur.

Wells Katedrali (İngiltere)

Wells Katedrali, gotik mimarinin güzel ve iyi korunmuş bir örneğidir. Katedralin içi, karmaşık taş oymalar, vitray pencereler ve heykellerden oluşan zengin bir goblen gibidir.

Binanın kendisi 12. yüzyılda inşa edilmiş olsa da tamamlanması iki yüzyıldan fazla sürmüştür. Wells Katedrali, İngiltere’deki en büyük gotik katedrallerden biridir ve Thomas Parr tarafından tasarlanan ve dünyada ayakta kalan sadece dört binadan biridir.

Floransa Katedrali (İtalya)

Santa Maria del Fiore Katedrali ya da daha yaygın olarak bilinen adıyla Floransa Katedrali, İtalya’nın Floransa kentinde bulunan Gotik bir kilisedir. Yapımına 1296 yılında başlanmış ve 1436 yılına kadar tamamlanamamıştır. Katedral, Ghibellinlere karşı çıkan siyasi bir grup olan Guelphler tarafından yaptırılmış ve Arnolfo di Cambio tarafından tasarlanmıştır.

Katedral hem Venedik’teki Campanile di San Marco’dan hem de Duomo di Pisa’dan ilham almıştır. Çoğunlukla beyaz mermer bloklardan inşa edilmiştir ve nefe açılan üç büyük bronz kapıya sahiptir. Katedralin kuleleri altın kaplıdır, ancak 16. yüzyıldan bu yana hava koşullarından zarar görmemeleri için siyaha boyanmıştır.

Katedralin en ünlü özelliği kubbesidir: kubbenin altında destekleyici sütunlar yoktur çünkü kubbe (diğer katedrallerde görüldüğü gibi) iskeleler yerine dört kemer üzerine oturmaktadır. Bu, başka türlü mümkün olabilecek olandan daha büyük bir yapıya izin vermiş, ancak aynı zamanda inşaat sırasında (100 yıldan fazla süren) istikrarı sağlamak için dikkatli bir planlama gerektirmiştir.

Katedral, Floransa’ya yaptığı ziyareti destansı şiiri İlahi Komedya’da kaleme alan Dante Alighieri de dahil olmak üzere yıllar boyunca pek çok önemli kişi tarafından ziyaret edilmiştir.

Saint Denis Bazilikası (Fransa)

Saint-Denis Bazilikası, gotik mimarinin gerçekten çarpıcı bir örneğidir. Fransa’da bulunan bu kilise 12. yüzyılda Başrahip Suger tarafından inşa edilmiştir ve günümüzde de gotik mimarinin dünyadaki en önemli örneklerinden biri olmaya devam etmektedir.

Binanın kendisi hayranlık uyandırıcıdır: muazzam büyüklüğü ve özenli cepheleri, ziyaretçileri başka bir zamana ve yere götüren neredeyse başka bir dünya atmosferi yaratır. Dış cephede karmaşık oymalar ve ayrıntılı taş işçiliği bulunurken, içeride ışığı duvarlara ve zemine yansıtarak gerçekten büyülü bir etki yaratan güzel vitray pencereler vardır.

Mevcut bina üç bölümden oluşmaktadır: Kilisenin merkezi kısmı olan nef; haç şeklindeki kilisenin iki yanındaki kollar olan transeptler; ve ayinler sırasında insanların oturduğu yer olan koro. Mimari, her bir bölümün binanın diğer bölümlerinden görülebileceği şekilde tasarlanmıştır.

Meryem Ana Kilisesi ( Belçika)

Belçika’daki Meryem Ana Kilisesi gotik bir şaheserdir. Mimari, hem kuzey hem de güney Avrupa’dan gelen etkilerle yerel kültürden gelen etkilerin bir birleşimidir. Kilisenin ayrıca iki kulesi vardır: cephesinin her iki ucunda birer tane. Bu iki kule birbirinden farklıdır çünkü biri diğerinden daha yüksektir; ancak her ikisinin de sivri çatıları ve tepelerinde kuleleri vardır.

Chartres Katedrali (Fransa)

Chartres Katedrali Gotik mimarinin açık bir örneğidir. Bu mimari tarz, sivri kemerleri, kaburgalı tonozları ve uçan payandaları ile karakterize edilir. Chartres Katedrali tüm bu özelliklere sahiptir. Binanın tasarımında ayrıca gül pencere ve labirent gibi çeşitli sembolik unsurlar da yer almaktadır.

Chartres Katedrali’nin temel yapısı iki ana unsurdan oluşur: kaburgalı tonozlar ve uçan payandalar. Kaburgalı tonozlar, taşların bir kemer şekli oluşturacak şekilde istiflenmesiyle inşa edilir. Uçan payandalar, ağırlığı duvarlardan zemine aktararak bu yapıyı desteklemeye yardımcı olur. Bunu, duvarlar ve sütunlar arasında köprü görevi görerek yaparlar ve aksi takdirde kendi ağırlıklarının duvarlara uygulayacağı (çökmelerine neden olacak) basınca karşı koymaya yardımcı olurlar.

Chartres Katedrali’ndeki gül pencere, Gotik mimarinin en iyi örneklerinden biridir çünkü hem sembolik unsurları hem de yapısal unsurları bir araya getirmektedir. Katedral 1979 yılından bu yana UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır.

Aziz Stefan Katedrali (Viyana)

Aziz Stephen Katedrali, Gotik mimarinin ünlü bir örneğidir ve Avusturya’nın Viyana kentinde yer almaktadır. Katedralde çok sayıda melek, aziz ve Meryem Ana ve Vaftizci Yahya gibi diğer figürlerin heykelleri bulunmaktadır. Katedral, aynı anda 3.000 kişiyi ağırlayabilecek devasa bir yapıya sahiptir.

Gent Çan Kulesi (Belçika)

Ghent Çan Kulesi’nin (Belçika) Gotik mimarisi, tasarımın merak duygusu yaratmak için nasıl kullanılacağına dair bir örnektir.

Ghent’in çan kulesi, Gotik mimarinin merak duygusu yaratmak için nasıl kullanılacağının mükemmel bir örneğidir. En dikkat çekici özelliği, 200 metreden daha yüksek olan çan kulesidir. Piramit yerine koni şeklindedir ve sivri kemerlerle kaplıdır, bu da ona çok benzersiz bir görünüm kazandırır.

Çan kulesinde ayrıca ziyaretçilere farklı açılardan görüş sağlamak üzere tasarlanmış çok sayıda küçük pencere bulunmaktadır. Bu, yapının her yönden nasıl göründüğüne dair daha iyi bir fikir edinmelerine yardımcı oluyor, bu da hemen yanında durduğunuzda daha da şaşırtıcı hissettiriyor!

Orvieto Katedrali (İtalya)

Orvieto Katedrali Gotik mimarinin bir başyapıtıdır. Yükselen kuleleri kilometrelerce öteden görülebilir ve katedralin içi nefes kesicidir. Bina 13. yüzyılda bir katedral olarak inşa edilmiştir. Mimari o kadar karmaşık ve detaylıdır ki, hepsini bir anda kavramak zor olabilir.

Gotik Mimarı eserler hakkında pek çok bilgi vermeye çalıştım. Gözümüzden kaçan gotik mimarı yapıları bize bildirerek makalemizin zenginleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.